بیماری لوپوس چیست؟

لوپوس اریتماتوزیس سیستمیک (Systemic Lupus Erythematosus) شایعترین نوع بیماری لوپوس است. بیماری خود ایمنی که در آن سلول‌های سیستم ایمنی اشتباهاً به بافت‌های خود حمله می‌کند و منجر به بروز التهاب و آسیب بافتی در ارگان‌های درگیر می‌شود. این بیماری می‌تواند بر روی مفاصل، پوست، مغز، ریه‌ها، کلیه‌ها و رگ‌های خونی تأثیر بگذارد و بیمار با علائمی مانند مفصل درد، حساسیت و راش های پوستی و مشکلات مربوط به ارگان های داخلی رو به رو شود. تشخیص لوپوس اریتماتوزیس به نسبت دشوار است؛ چراکه علائمی مشابه با دیگر بیماری ها دارد؛ اما مشخصه اصلی این بیماری، راش‌های پوستی است که در دو سمت گونه‌ها دیده می‌شود.

البته این علامت در تمامی افراد مبتلا به لوپوس مشاهده نمی‌شود. برخی افراد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری هستند و مواردی مانند عفونت‌ها، مصرف برخی داروها یا حتی تماس با نور خورشید می‌تواند بروز بیماری را تحریک کند. درمان قطعی برای لوپوس اریتماتوزیس وجود ندارد و هدف از درمان، کنترل علائم و محدود شدن میزان آسیب وارده به ارگان ها و بدن می باشد. درست است که بیماری به طور کامل از بین نمی رود؛ اما کاهش تأثیر بیماری بر روی بدن کمک می کند تا فرد زندگی راحتتری داشته باشد.

علت بیماری لوپوس

• عوامل محیطی: پزشکان محرکهای احتمالی مانند سیگار کشیدن، استرس و قرار گرفتن در معرض سموم مانند گرد و غبار سیلیس را به عنوان علل احتمالی لوپوس شناسایی کرده اند.
• ژنتیک: داشتن سابقه خانوادگی لوپوس ممکن است فرد را در معرض خطر بیشتری برای تجربه این بیماری قرار دهد.
• هورمون ها: برخی از مطالعات نشان می دهد که سطح غیر طبیعی هورمون مانند افزایش سطح استروژن می تواند به لوپوس کمک کند.
• عفونت ها: پزشکان هنوز در حال مطالعه ارتباط بین عفونت هایی مانند سیتومگالوویروس، اپستین بار یا هپاتیت C و دلایل ابتلا به لوپوس هستند.
• داروها: استفاده طولانی مدت از برخی داروهای خاص، مانند هیدرالازین (آپرسولین)، پروكائین آمید (پروكانیدید) و كینیدین، با ایجاد نوعی از لوپوس معروف به لوپوس اریتماتوز ناشی از دارو ارتباط دارد.

علائم لوپوس

علائم بیماری لوپوس در همه‌ی افراد یکسان نیست و در بعضی افراد ممکن است ضعیف و در بعضی دیگر شدید باشد. همچنین روند بیماری لوپوس به ‌شکلی است که در افرادی بعد از مدتی کوتاه بهبود می‌یابد و در برخی دیگر تا مدت طولانی باقی می‌ماند. همچنین علائم به درگیر بودن ناحیه‌ی آسیب دیده هم بستگی دارد. با این‌حال برخی علائم لوپوس در اکثر مبتلایان بروز می‌کند به شرح زیر است:

• تب
• سندرم شوگرن که شامل خشکی چشم و دهان است.
• درد، التهاب و تورم در مفاصل
• تجمع مایعات و در پاها
• تورم غدد لنفاوی
• ایجاد زخم در دهان
• ایجاد بثورات و ضایعات پوستی، شایع‌ترین شکل آن ضایعات پروانه‌ای شکل روی صورت در گونه‌ها و بینی است.
• وجود بثورات پوستی سرخ رنگ در نواحی مختلف بدن
• بدتر شدن و حساس شدن ضایعات پوستی با در معرض آفتاب قرار گرفتن
• پدیده رینود یعنی انگشتان دست پا در هنگام سرد شدن یا قرار گرفتن در معرض استرس تغییر رنگ دهد یا سفید و آبی شود.
• درد در قفسه سینه
• ریزش مو به‌خصوص در لکه‌های پوستی که به آن آلوپسی‌ آره آتا گفته می‌شود.
• از دست دادن حافظه و سرگیجه و سردرد
• بیماری لوپوس و چشم هم در مواردی با هم ارتباط دارند، باعث خشکی می‌شود.
• لوپوس می‌تواند باعث نارسایی در عملکرد کلیه شود. وجود خون در ادرار، درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
• نارسایی قلبی و تنگی نفس با بیماری لوپوس
• عفونت و التهاب در نقاط مختلف بدن مانند قلب یا ریه

انواع بیماری لوپوس

• لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE): این نوع از لوپوس می‌تواند باعث ایجاد جوش‌ها و کهیرهای پروانه شکل برروی پوست بینی و گونه‌ها شده و در صورت درمان نشدن برروی تمام پوست بدن گسترش یابد. به‌ جز آسیب دیدن پوست بیماری لوپوس می‌تواند باعث ملتهب شدن و یا آسیب دیدن مفاصل، ماهیچه‌ها، غشاء درونی یا اطراف ریه، قلب کلیه و مغز شود
• لوپوس اریتماتوزدیسکوئید (DLE): این نوع از لوپوس معمولاً پوستی که در برابر آفتاب قرار گرفته را تحت تأثیر قرار داده و تأثیری بر روی اندام‌های حیاتی نمی‌گذارد. ضایعات قرص مانند این بیماری معمولاً بعد از بهبود باعث باقی ماندن جای آنها برروی پوست می‌شوند. اثرات لوپوس دیسکوئید محدود به پوست است. هر چند علائم لوپوس سیستمیک مانند درگیری کلیه و قلب در ۱۰% از افراد واجد لوپوس دیسکوئید نیز مشاهده شده است.
• لوپوس دارویی: یک بیماری اتوایمون و مشابه بیماری لوپوس سیستمیک (SLE) است که به واسطه‌ی داروهای خاصی ایجاد می‌شود. در حال حاضر در حدود ۳۸ دارو وجود دارد که مشخصاً مصر‌فشان ممکن است سبب بروز لوپوس دارویی شود. لوپوس دارویی معمولاً خفیف‌تر از لوپوس سیستمیک است و اغلب ماه‌ها و حتی سال‌ها بعد از شروع مصرف داروهای مسبب آن، بروز می‌نماید. علائم بالینی DILE به طور عمده شامل درد و التهاب مفاصل، تب، التهاب قلب و پریکارد، التهاب ریه و پلور، راشهای پوستی و یووئیت قدامی است. در حالی که احتمال درگیری کلیه‌ها و سیستم اعصاب مرکزی در این بیماری نادر است. لازم به ذکر است که به رغم اینکه درگیری کلیه‌ها و CNS در لوپوس دارویی نادر می‌باشد؛ اما بعضی از داروها اساساً ممکن است به طور واضح درگیری کلیه ایجاد کنند.

آیا بیماری لوپوس خطرناک است؟

التهابی که به دنبال بیماری لوپوس ایجاد می‌شود، می‌تواند چند ناحیه از بدن را درگیر کند. از جمله:

• کلیه‌ها: لوپوس می‌تواند منجر به آسیب شدید و جدی کلیه‌ها شود و نارسایی کلیه، یکی از دلایل مرگ و میر افراد مبتلا به لوپوس می‌باشد.
• مغز و سیستم اعصاب مرکزی: در صورتی که لوپوس، مغز و سیستم اعصاب مرکزی را درگیر کند، شاهد بروز علائمی از قبیل سردرد، سرگیجه، تاری دید، تغییرات رفتاری و حتی سکته خواهیم بود. بسیاری از بیماران، از مشکلات حافظه‌ای و سخت شدن ابراز افکارشان شکایت می‌کنند.
• خون و رگ‌های خونی: لوپوس می‌تواند منجر به بروز مشکلات خونی از جمله کاهش تعداد گلبول‌های قرمز سالم (آنمی)، افزایش خونریزی، لخته شدن خون و التهاب رگ‌های خونی شود.
• ریه‌ها: ابتلا به لوپوس، احتمال بروز التهاب در قفسه سینه و ریه‌ها را افزایش می‌دهد و تنفس، همراه با درد خواهد بود. امکان خونریزی از ریه‌ها و پنومونی نیز وجود دارد.
• قلب: بیماری لوپوس می‌تواند باعث التهاب ماهیچه قلب و شریان‌ها شود. احتمال بروز بیماری قلبی عروقی و سکته قلبی نیز افزایش می‌یابد.

تشخیص لوپوس

تشخیص لوپوس اریتماتوزیس کمی دشوار به نظر می‌رسد، آن هم به این دلیل که علائم از فردی به فرد دیگر متغیر است. علائم و نشانه‌های بیماری به مرور زمان تغییر می‌کند و می‌تواند مشابه با علائم دیگر بیماری‌ها باشد. تست واحدی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد و ترکیبی از آزمایش خون و ادرار، بررسی علائم و یافته‌های بالینی می‌تواند در تشخیص قطعی بیماری مؤثر باشد.

تست‌های آزمایشگاهی:

• شمارش گلبول‌های خون (RBC): این تست، تعداد گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها و هم چنین هموگلوبین و پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز را اندازه گیری می‌کند. نتایج این تست وجود آنمی (کم خونی) را که عمدتاً در افراد مبتلا به لوپوس اتفاق می‌افتد، نشان می‌دهد و پایین بودن تعداد گلبول‌های سفید یا پلاکت‌ها نیز از جمله مواردی است در تست این افراد مشاهده می‌شود.
• میزان رسوب گلبول‌های قرمز (ESR): آزمایش خونی که میزان رسوب گلبول‌های قرمز در بازه زمانی یک ساعت را نشان می‌دهد و هر چه سرعت رسوب گذاری بیشتر از حالت طبیعی باشد، نشانه‌ای است از یک بیماری سیستمیک مانند لوپوس اریتماتوزیس. این تست معمولاً زمانی انجام می‌شود که احتمال ابتلا به لوپوس، عفونت، دیگر شرایط التهابی یا سرطان وجود داشته باشد.
• بررسی عملکرد کلیه و کبد: آزمایش خون می‌تواند نحوه عملکرد کلیه‌ها و کبد را نشان دهد و از آنجایی که بیماری لوپوس، کبد و کلیه‌ها را درگیر می‌کند، نیاز است که عملکرد این دو ارگان بررسی شود.
• آزمایش ادرار: بررسی نمونه ادرار، بالا رفتن سطح پروتئین یا گلبول‌های قرمز خون در ادرار که نشانه‌ای است از درگیری کلیه‌ها در بیماری لوپوس را نشان می‌دهد.

تست‌های تصویربرداری:

در صورتی که پزشک احتمال درگیری ریه‌ها و قلب را بدهد، تست‌های تصویربرداری زیر انجام خواهد شد.

• اکوکاردیوگرافی: این تست که با استفاده از امواج صوتی انجام می‌شود، تصاویر واقعی از ضربان قلب و همچنین هر گونه مشکل در دریچه‌های قلب را نشان می‌دهد.
• اشعه ایکس از قفسه سینه: تصویربرداری از قفسه سینه، هرگونه التهاب یا تجمع مایع در ریه‌ها را نشان می‌دهد.

درمان بیماری لوپوس چیست؟

درمان لوپوس با توجه به علائم و نشانه‌های بیماری در نظر گرفته می‌شود. تعیین روش درمانی مناسب و داروهایی که باید مصرف شود، مستلزم معاینات بالینی دقیق و بررسی مزایا و معایب هر یک از روش‌های درمانی می‌باشد. در صورتی که علائم شدت بگیرد و سپس از بین برود، نیاز است تا تغییراتی در داروها و دوز مصرفی آنها ایجاد شود. داروهایی که در درمان لوپوس تجویز می‌شوند، عبارتند از:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی: داروهایی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن به درمان درد، التهاب و تب ناشی از بیماری لوپوس کمک می‌کنند. دوزهای قوی تری از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی در دسترس هستند و البته ممکن است این قبیل داروها با عوارضی مانند خونریزی معده، مشکلات کلیوی و بالا رفتن ضربان قلب همراه باشند.
• بیولوژیک‌ها: بلیموماب، نوع متفاوتی از دارو است که به صورت داخل وریدی تزریق می‌شود و به کاهش علائم در افراد مبتلا به لوپوس کمک می‌کند. تهوع، اسهال و عفونت از جمله عوارض مصرف این دارو است و ممکن است در برخی افراد، علائمی از تشدید افسردگی نیز دیده شود.
• داروهای ضد مالاریا: داروهایی مانند هیدروکسی کلروکین که در درمان مالاریا استفاده می‌شوند، بر روی سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارند و می‌توانند احتمال تشدید علائم و بیماری لوپوس را کاهش دهند. از جمله عوارض جانبی این داروها می‌توان به ناراحتی معده و در موارد نادر، آسیب‌های چشمی اشاره کرد.
• مهارکننده‌های سیستم ایمنی: داروهای مهار کننده سیستم ایمنی می‌توانند در درمان موارد شدید بیماری لوپوس مؤثر باشند، داروهایی از قبیل آزاتیوپرین، میکوفنولات و متوترکسات. از جمله عوارض مصرف این داروها می‌توان به افزایش احتمال بروز عفونت، آسیب‌های کبدی، افزایش احتمال ناباروری و افزایش ابتلا به سرطان اشاره کرد.

• مبتلایان به کهیر چه بخورند و چه نخورند؟
  تاریخ انتشار : 1401-05-03تاریخ بروز رسانی : 1402-01-31


• مشکلات و بیماری های پوستی ناشی از کمبود ویتامین آ
  تاریخ انتشار : 1401-09-14تاریخ بروز رسانی : 1402-01-30


• بیماری گال چگونه ايجاد می شود؟
  تاریخ انتشار : 1400-07-25تاریخ بروز رسانی : 1400-07-27


• روشهای درمان زخم دیابتی کدامند؟
  تاریخ انتشار : 1400-07-13تاریخ بروز رسانی : 1400-07-14


• کلویید یا گوشت اضافه چیست و چگونه درمان میشود؟
  تاریخ انتشار : 1400-07-07تاریخ بروز رسانی : 1400-07-17